در ایران نیز قوانین مالیاتی در قانون اساسی کشور در ماده‌ها و بندهای مختلف تدوین شده است تا از هرگونه فرار مالیاتی توسط شرکت‌ها یا افراد مختلف جلوگیری شود. ذکر این نکته ضروری است که اخذ مالیات فقط مربوط به درآمد یک شرکت ثبت‌شده نیست، بلکه مالیات اصناف و مشاغل مختلف هم از افرادی که در زمینه‌های مختلف فعال هستند، اخذ می‌شود. در حالت کلی مالیات از دو روش مستقیم و غیرمستقیم اخذ می‌شود. مالیات مستقیم شامل مالیات بر درآمد و مالیات دارایی می‌باشد. افراد در تمامی مشاغل تجاری مانند فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها، املاک وغیره مشمول پرداخت مالیات بر درآمد هستند. مالیات اشخاص حقوقی و حقیقی نیز در دسته مالیات مستقیم قرار می‌گیرد. از طرفی مواردی مانند مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر حقوق کارمندان دولت و مالیات عوارضی بر کالاهای گمرکی وارداتی و صادراتی، جزو مالیات‌های غیر مستقیم محسوب می‌شود که توسط دولت طبق قانون اخذ می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات اصناف
محاسبه نرخ مالیات برای تمامی اصناف یکسان نیست و بسته به عوامل مختلف فرق می‌کند. عامل تعیین کننده در محاسبه مالیات اصناف، میزان درآمد آنها می‌باشد. به‌طور کلی برای درآمدهای پایین‌تر از حد تعیین شده حدودا 9 درصد از درآمد برای مالیات در نظر گرفته می‌شود و برای درآمدهای بالاتر از این نرخ به حدود 25 درصد هم می‌رسد. این نکته قابل توجه است که نرخ مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی دقیقا براساس درآمدی که خود مودیان و صاحبان اصناف در اظهارنامه مالیاتی به این سازمان تحویل می‌دهند، محاسبه می‌شود. بنابراین فعالیت‌هایی که مربوط به ثبت دقیق تراکنش‌های مالی شرکت و ثبت هزینه‌های خرید و فروش در نرم‌افزارهای مختلف حسابداری می‌شوند، اهمیت زیادی در طول سال به منطور محاسبه نرخ مالیاتی خواهند داشت.
درصد مالیات اصناف
محاسبه نرخ مالیات برای تمامی اصناف یکسان نیست و بسته به عوامل مختلف فرق می‌کند. عامل تعیین کننده در محاسبه مالیات اصناف، میزان درآمد آنها می‌باشد. به‌طور کلی برای درآمدهای پایین‌تر از حد تعیین شده حدودا 9 درصد از درآمد برای مالیات در نظر گرفته می‌شود و برای درآمدهای بالاتر از این نرخ به حدود 25 درصد هم می‌رسد.
مشمولان مالیات بر اصناف
به منظور پرداخت مالیات سالانه، اصناف و مشاغل مختلف بر اساس نوع فعالیت و حجم کاری به سه گروه دسته‌بندی می‌شوند:
- گروه نخست اصنافی هستند که میزان درآمد ابرازی آنها بر اساس اظهارنامه مالیاتی، عملکرد دو سال قبل آنها بیشتر از مبلغ 5/5 میلیارد تومان باشد.
- دومین گروه اصنافی که درآمد ابرازی آنها بر اساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل، بیشتر از 8/1 میلیارد و برابر یا کمتر از 5/5 میلیارد تومان باشد.
- گروه سوم را معمولا کسب‌وکارهای کوچک با درآمد کمتر تشکیل می‌دهند که در دو گروه ذکرشده جای نمی‌گیرند.
در کنار دسته‌بندی ذکرشده، افرادی که دارنده کارت‌های بازرگانی هستند و صاحبان واحدهای تولیدی مختلف، کارخانجات و هتل‌های سه ستاره و بالاتر در کنار صاحبان بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هم‌چنین صاحبان مراکز حمل‌ونقل و موسسات حسابداری نیز مشمول پرداخت مالیات سالانه به سازمان امور مالیاتی می‌باشند.
تهیه اظهارنامه مالیات اصناف
تمامی اصناف و مراکز اقتصادی فعال که بر اساس دسته‌بندی ذکرشده مشمول مالیات اصناف می‌شوند، در پایان سال موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی و درج مقدار درآمد سالانه خودشان هستند تا مالیات بر درآمد آنها به نحو مناسبی محاسبه شود. بدیهی است که اگر گزارشات و مقادیر درج‌شده در اظهارنامه مالیاتی به‌طور کاملا دقیق و شفاف نبوده و خارج از استانداردهای حسابدارمالیات بر درآمدی باشد، جریمه بسیار بزرگی برای مودیان کسب‌وکارها در نظر گرفته می‌شود. بنابراین انتخاب یک نرم‌افزار حسابداری و کسب‌وکار مناسب که با اصول حسابداری کاملا مطابقت داشته باشد، برای اصناف ضروری به نظر می‌رسد.