به طور کلی، مالیات، مبلغی است که اشخاص حقیقی و حقوقی، موظف بوده، به طور مستقیم یا غیر مستقیم و برای تامین هزینه‌های عمومی کشور، به دولت بپردازند. به عبارتی، مالیات، یکی از راه های کسب درآمد برای دولت ها، محسوب می شود که میزان و شیوه دریافت آن، بر طبق قوانین مالیاتی، تعیین می شود.
یکی از انواع مالیات، مالیات عملکرد می باشد. از آنجا که عدم ثبت اظهارنامه و پرداخت مالیات عواقبی همچون پرداخت جریمه 30 درصدی برای اشخاص حقوقی و 10 درصد جریمه اشخاص حقیقی و همچنین، محرومیت از معافیت های مالیاتی را در پی دارد، لازم است با این نوع از مالیات و نحوه پرداخت آن، آشنا شد.
بر اساس قانون مالیات های مستقیم، درآمد اشخاص حقیقی که از طریق اشتغال یا به عناوین دیگر در ایران، تحصیل شود، درآمد شرکت های مدنی، اعم از قهری یا اختیاری، درآمد شرکت های تجاری، درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی، درآمدهای ناشی از مضاربه اشخاص حقیقی، درآمد نقدی و یا غیر نقدی که اشخاص به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی یا به عنوان جایزه یا مواردی از این قبیل، تحصیل نمایند، پس از برداشت معافیت های در نظر گرفته شده، مشمول مالیات عملکرد یا مالیات بر درآمد خواهد شد.
بر اساس مواد بعدی این قانون، درآمد اشخاص حقیقی، تمام حاصل فروش کالا و خدمات، به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول انواع دیگر مالیات نشده باشد را شامل شده که پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات، محاسبه می گردد. صاحبان مشاغل، موظف هستند دفاتر یا اسناد و مدارک لازم برای تشخیص درآمد مشمول مالیات را نگه داری، نموده و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم، نمایند.
مشمولین مالیات عملکرد، مکلف هستند اظهارنامه های مالیاتی مربوط به مشاغل خود را در یک سال مالیاتی، به صورت مستقل برای هر یک از مشاغل خود، تنظیم نموده و قبض مالیاتی را تا آخر خرداد ماه سال بعد، از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی کشور، به آدرس tax.gov.ir، پرداخت نمایند.
اشخاص حقوقی نیز باید، اظهارنامه، ترازنامه و حساب سود و زیان بیان شده در دفاتر و اسناد و مدارک خود، به علاوه اطلاعات هویتی شرکا و سهامداران، را حداکثر چهار ماه پس از سال مالیاتی، به سامانه سازمان امور مالیاتی کشور، به آدرس tax.gov.ir، تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. اداره امور مالیاتی نیز، می بایست به اظهارنامه مربوط به آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی، خارج از نوبت، رسیدگی نماید.
درصورتی که مشمولین این نوع از مالیات، از ارائه اظهارنامه مالیاتی خود در موعد مقرر، استنکاف نمایند، علاوه بر اینکه جریمه های مالیاتی، در مورد آن ها اعمال خواهد شد، سازمان امور مالیاتی کشور، براساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان، از طرح جامع مالیاتی اظهارنامه مالیاتی برآوردی تهیه نموده و نسب به مطالبه مالیات محاسبه شده به موجب برگ تشخیص مالیات، اقدام می نماید.